In deze blog (verschenen op TIME.tno.nl) leggen TNOers Suzan Wopereis, Andre Boorsma en Hanneke Molema uit dat er niet 1 soort Diabetes Type 2 is en hoe behandeling van deze ziekte meer gepersonaliseerd kan worden.
Artsen stellen de diagnose type 2 diabetes nu na vrij eenvoudig onderzoek. Ze bepalen een ‘nuchtere glucose’ en stellen zo vast of iemand last heeft van een verstoorde suikerhuishouding. Als dat zo is, krijgt diegene eerst algemeen leefstijladvies – eet gezonder en beweeg meer – om vaak na drie maanden alsnog met medicatie te starten. Maar je bent van gisteren als je denkt dat medicatie hét antwoord is op het groeiende probleem van type 2 diabetes. Je bent van vandaag als je denkt dat er één soort type 2 diabetes is. Je bent pas een zorgprofessional van morgen als je mensen met type 2 diabetes zicht biedt op omkering van de ziekte door gepersonaliseerd leefstijladvies.
Gisteren en vandaag: symptomen bestrijden met medicatie
Volgens de huidige diagnose en medicatie-gedreven behandeling lijkt type 2 diabetes – ook wel bekend als ouderdomsdiabetes of DM2 – relatief makkelijk onder controle. De medicijnen kunnen de suikerhuishouding namelijk goed controleren. Velen denken dat het probleem dus is opgelost. Maar ondertussen lopen er alleen al in Nederland meer dan 900.000 mensen met DM2 rond. En wetenschappelijke studies laten zien dat bij veel van deze mensen de medicatie keer op keer wordt bijgesteld en opgehoogd. Tot op een gegeven moment insuline injecties het laatste redmiddel is.
Morgen: type 2 diabetes omkeren met leefstijl
Je zou denken dat dit in de toekomst anders gaat. Dat klopt en dat kan morgen eigenlijk al beginnen. Om te weten wat morgen al anders kan, is het goed wat meer te weten over hoe DM2 ontstaat. We spreken van DM2 bij een verstoorde glucosehuishouding, maar de oorzaak hiervan kan verschillen. In de basis is de oorzaak van DM2 een wisselwerking tussen erfelijke aanleg en manier van leven. Een verkeerde leefstijl – ongezonde eetgewoontes, weinig beweging, veel stress, weinig slaap – ontregelt de stofwisseling bij mensen die daar genetisch gevoelig voor zijn. Hierdoor treedt bij hen een chronisch, laaggradig ontstekingsproces op. Dit proces verstoort de werking van insuline, waardoor de bloedglucoseconcentratie stijgt. Dit leidt uiteindelijk weer tot hoge insulineconcentraties in het bloed. Als mensen met DM2 hun leefstijl niet veranderen, blijft de ontsteking bestaan.
Oorzaak en interventie zijn persoonlijk
Maar om DM2 morgen echt om te kunnen keren, moeten we nog specifieker naar de oorzaak kijken. We lichten dit toe. Een ongezonde leefstijl veroorzaakt vooral vervetting van organen. Deze vervetting heeft als gevolg dat er gemakkelijk ontstekingsreacties rondom de organen kunnen ontstaan. In lever en spiercellen kan het de opname van glucose verstoren en daarmee insuline-resistentie tot gevolg hebben. Rondom de alvleesklier kan het leiden tot een verstoring van de insulineproductie. Er zijn dus drie organen – lever, spier en alvleesklier – die de suikerhuishouding kunnen verstoren. En, u raadt het al: om de suikerhuishouding weer op orde te brengen, is vooral een leefstijlinterventie effectief.
Succesvolle proef met gerichte leefstijlinterventie
Dit brengt ons in Hillegom, waar we deze nieuwe aanpak van DM2 in een huisartsenpraktijk hebben getest. Met een zogenaamde ‘orale glucose tolerantie test’ bepaalden we bij mensen die pas korte tijd waren gediagnosticeerd met DM2, hoe glucose in hun lichaam wordt verwerkt: hoe goed de alvleesklier nog insuline maakt en wat de mate van insulineresistentie is in de lever en spiercellen. Patiënten met vooral insulineresistentie van de lever kregen onder begeleiding van een diëtist een aantal weken een dieet met erg weinig calorieën. Patiënten met insulineresistentie van de spieren kregen onder begeleiding van een fysiotherapeut een aantal keren per week krachttraining. En wat bleek: deze gerichte leefstijlinterventie bleek effectiever dan de reguliere behandeling van DM2. We ontwikkelen deze aanpak nu door.
Morgen begint vandaag!
Men zegt wel: morgen zal het beter zijn. Laat dit ook echt zo zijn voor mensen met DM2 en andere ziekten waarvan we steeds het onderliggende ontstekingsproces in kaart kunnen brengen. Dit helpt ons te begrijpen hoe een ziekte ontstaat, zodat we niet meer van gisteren zijn maar overmorgen voor iedere patiënt bepalen wat het onderliggende probleem is en welke interventie dit probleem aanpakt. Wat ons betreft zijn we gisteren al in Hillegom begonnen met de toekomst. Doet u morgen ook met ons mee?
Bekijk ook de uitzending ‘Dokters van morgen’. In dit programma is onder meer aandacht voor een door TNO ontwikkelde stresstest, waardoor bekeken kan worden hoe het lichaam reageert op specifieke voedingsmiddelen.
Auteurs
Suzan Wopereis
Andre Boorsma
Hanneke Molema
