Iedereen wil gezond leven. Maar genieten van een lang en gezond leven is niet zo vanzelfsprekend. Onze gezondheid neemt namelijk af: we leven langer met meer jaren in ongezondheid, onze kwaliteit van leven loopt terug en hetzelfde geldt voor onze participatie in de samenleving. Dit zorgt tevens voor extra zorgkosten én belasting van het zorgsysteem, dat al zo onder druk staat. Een onhoudbare situatie, zeker gezien de vergrijzing. De urgentie is dan ook groot om wat te doen aan de gezondheid van Nederland, voor het individu én de maatschappij. Want een goede gezondheid is een voorwaarde voor een gezonde samenleving en economie, en vice versa. Diabetes type 2 is een van de leefstijl gerelateerde aandoeningen die enorme impact heeft op de kwaliteit van leven van individuen en op onze maatschappij.

Diabetes type 2 graadmeter van onze gezondheid

In Nederland hebben 1,2 miljoen mensen diabetes, waarvan bijna 1,1 miljoen diabetes type 2. Daarnaast zijn er naar schatting ruim 1,1 miljoen Nederlanders met prediabetes, een voorfase van diabetes type 2. Wekelijks krijgen bijna 1.000 mensen te horen dat ze diabetes type 2 hebben. De impact van diabetes is groot, veel mensen moeten er 24/7 rekening houden. En zeker de helft van mensen met diabetes type 2 krijgt andere gezondheidsklachten, bijvoorbeeld aan hart, bloedvaten, nieren, ogen en/of zenuwen. Diabetes is één van de meest voorkomende chronische ziekten in Nederland en kan met recht de graadmeter van onze gezondheid worden genoemd.

Gezonde leefstijl van belang

Om dit enorme maatschappelijke probleem aan te pakken, moet nu actie ondernemen worden. Daarom maken wij ons als Diabetes Fonds hard om de kwaliteit van leven te verbeteren, diabetes te voorkomen en in de toekomst te genezen. Hoe kunnen we dat bereiken? Bij de meerderheid van de mensen met diabetes type 2, ongeveer 80%, speelt ongezonde leefstijl een rol in het ontstaan en verloop van de ziekte. Het gaat dan om ongezond eten, te weinig bewegen, te weinig slaap en/of ontspanning, roken, overmatig alcoholgebruik en te veel stress. Daarnaast speelt erfelijke aanleg en (toenemende) leeftijd mee. Er is meer aandacht nodig voor de rol van een gezonde leefstijl in de preventie en behandeling van diabetes type 2.

Gezondere leefomgeving creëren

Onze Westerse samenleving is een zeer ongezonde. We leven een zittend bestaan, zowel op het werk als in ons privéleven. We sporten en bewegen steeds minder en het aanbod aan voeding in supermarkt en openbare ruimte is ongezond: te vet, te zout en te veel suiker. We zouden een gezondere voedselomgeving moeten creëren. Helaas worden nog te vaak verkeerde keuzes gemaakt. Zo zie je reclames voor vette happen, zit er btw op groente en fruit en is er nog geen suikerbelasting. Terwijl we weten dat een suikertaks werkt, het zorgt ervoor dat gebruik van suikerhoudende dranken afneemt in landen waar deze taks wel is ingevoerd. Feit is dat je in de huidige situatie wordt gestimuleerd om naar iets ongezonds te grijpen. En dat we onszelf vaak niet kunnen bedwingen heeft een evolutionaire verklaring: vroeger was er maar af en toe iets met suiker (fruit) te vinden. Ons lichaam heeft nog steeds als reactie ‘nu eten, je weet niet wanneer je weer iets krijgt’. Bovendien is na de Tweede Wereldoorlog, om honger te voorkomen, ingezet op een voedingsindustrie die nu is vervlochten met onze samenleving en gaat gepaard met allerlei belangen. Maar we hebben met zijn allen een nog groter belang; iedereen een gezonder en langer leven gunnen. Het is daarom zaak het individu te helpen door de omgeving aan te passen en te komen tot passende en toegankelijke leefstijlgeneeskunde voor mensen met diabetes type 2.

Multidisciplinaire aanpak

Hoe creëren we een gezondere samenleving? De oplossing is een multidisciplinaire aanpak voor de bevordering van een gezonde leefstijl. We moeten deze enorme opgave samen aanpakken. Daarom werken wij bijvoorbeeld binnen de Vereniging Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) samen aan ziekte overstijgende thema’s. Zo zijn we betrokken bij de Alliantie Voeding voor de Gezonde Generatie, waarmee we in Nederland een gezonde omgeving creëren waarin iedereen gezond eet en drinkt. De ambitie is om in 2040 de voedselomgeving voor kinderen gezond te laten zijn. Want voor een gezonde maatschappij, moet je starten bij de jeugd!

Minder medicatie met passende leefstijlinterventies

Op dit moment gebruikt 8 op de 10 mensen met diabetes type 2 diabetesmedicatie. Een groot gedeelte daarvan zou door gezonder te leven met minder of zelfs zonder medicatie afkunnen. TNO schat dat 40% van de mensen met diabetes type 2 in remissie kan komen als ze leefstijl ‘gebruiken’ als medicijn. Dit zou naast vermindering van de ziektelast gepaard gaan met een besparing van 2,7 miljard euro aan zorgkosten in 5 jaar. Er is gelukkig steeds meer aandacht is voor leefstijlgeneeskunde en er zijn al diverse leefstijlinterventies die kunnen helpen om iemand die ziek is beter/gezonder te maken. Het is daarbij wel belangrijk om in te zetten op een persoonlijke aanpak. Niet iedereen is gebaat bij dezelfde oplossing. Bij het ontwikkelen van leefstijlinterventies moet daarom rekening worden gehouden met verschillende doelgroepen (sociaaleconomische positie, migratie achtergrond, gezondheidsvaardigheden) en er is maatwerk nodig in de behandeling van diabetes type 2 op basis van subtype. Dit geldt voor diabetes, maar ook voor andere leefstijl gerelateerde aandoeningen.

Als Diabetes Fonds investeren wij in onderzoek dat een bijdrage levert aan het implementeren en beschikbaar maken van leefstijlinterventies voor diabetes type 2. En we brengen generieke werkingsmechanismen en doelgroepgerichte leefstijlinterventies onder de aandacht bij de mensen waar het om gaat; degenen met een (hoog risico op) leefstijl gerelateerde ziekte zoals diabetes type 2. Een mooi eerste stap is dat ‘Keer Diabetes2 Om’ sinds begin 2023 als eerste diabetes specifieke GLI (gecombineerde leefstijlinterventie) vergoed wordt vanuit het basispakket.

Met een gezonde leefstijl is veel winst te behalen, zeker voor mensen met diabetes type 2. De tijd is rijp om de transitie naar een gezondere maatschappij in te zetten. Ziet u de urgentie ook? Doe dan mee en sluit u aan bij Lifestyle4Health en help ons om samen het systeem open te breken en leefstijlgeneeskunde de plek te geven die het verdient.

Over Rens Vandeberg

Rens is adjunct directeur en manager Kennis & Innovatie bij Diabetes Fonds. Sinds 2016 zet hij zich in voor de missie van het Diabetes Fonds om diabetes te genezen en voorkomen. Daarbij komt zijn achtergrond in en kennis van verantwoord onderzoek en innovatiemanagement van publiek-private samenwerking in opkomende technologieën goed van pas. Rens stuurt de afdeling Kennis & Innovatie aan, die investeert in kennis en innovaties, publiek-private samenwerkingen en internationale samenwerkingen initieert en daarin participeert om impact te creëren voor patiënten.