De afgelopen eeuw heeft de zorg een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Een aaneenschakeling van medische doorbraken maakt dat we steeds meer mensenlevens kunnen redden en steeds meer ziektes kunnen behandelen. Deze kennis en kunde maakt dat het hele systeem gericht is op ziekte. Het is tijd om de focus te verleggen. We worden steeds ouder en krijgen steeds meer chronische ziektes. Om de zorg voor iedereen toegankelijk en betaalbaar te houden moeten we inzetten op voorkomen. Dat betekent van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag.
Gezondheid als verdienmodel
In ons advies Stimulering passende zorg en digitale zorg adviseren wij gezondheid als verdienmodel. Dat betekent dat we moeten investeren in preventie en mensen stimuleren hun leefstijl centraal te stellen. Vanuit de NZa kijken we daarbij naar financiële prikkels, zodat deze ruimte bieden aan wat bijdraagt aan de gezondheid van de patiënt en niet louter het bieden van meer zorg belonen. We zetten in op passende zorg, zorg die nodig is en bijdraagt aan het functioneren van mensen,
Voorkomen is beter dan genezen
De vraag naar gezondheidszorg neemt toe in omvang en complexiteit als gevolg van de toename van chronisch zieken en ouderen. De financiële houdbaarheid van de gezondheidszorg en de arbeidsmarkt in de gezondheidszorg komen hierdoor steeds meer onder druk te staan. Aandacht voor leefstijl en preventie om te voorkomen dat mensen in zorg komen en als integraal onderdeel van de behandeling, kan bijdragen aan een oplossing. Soms om medicijnen of operaties te voorkomen, soms als substituut voor medicijnen of operaties en soms om de werking van medicijnen of operaties te bevorderen.
Preventie en het aanpassen van de leefstijl hoort bij passende zorg want het kan de effectiviteit van de behandeling vergroten, waarbij een betere gezondheid de belangrijkste uitkomst van de behandeling is. In het huidige systeem loont het bijdragen aan gezondheid echter onvoldoende. Bij preventie en leefstijlinterventies gaan de kosten voor de baten en de baten komen vaak ergens anders terecht dan waar geïnvesteerd is. Om gezondheid als verdienmodel succesvol te laten zijn, moeten we dit veranderen. Zorgverzekeraars en gemeenten kunnen afspraken maken over samenwerking en financiën.
Covid-19
Tijdens de pandemie zijn sociale maatregelen zoals thuiswerken en afstand houden belangrijke vormen van preventie. Mensen zien het belang van deze preventie op korte termijn in en handelen hier ook naar. Dit blijkt veel moeilijker als het gaat om het kiezen voor een gezonde leefstijl om gezondheidsrisico’s op latere leeftijd te verkleinen. Daarom is het zo belangrijk om te informeren en uit te leggen waarom een gezonde leefstijl en preventie bijdraagt aan je gezondheid nu en op latere leeftijd. De corona-uitbraak laat de waarde van een gezonde leefstijl zien. Nu is het moment om het besef hoe belangrijk een goede gezondheid is te vergroten.
Gezonde leefstijl
Als NZa werken we mee om alle prikkels voor leefstijl en preventie de juiste kant op te zetten. We beseffen dat het enorm lastig is om blijvend je leefstijl te veranderen en gezonde keuzes te maken. Hierover gaan we in gesprek met zorgaanbieders en verzekeraars. Om mensen te helpen hun leefstijl aan te passen is het vaak niet genoeg dat ze daarbij hulp krijgen van de huisarts. Ook de samenwerking met gemeenten is belangrijk. Zo leveren leefstijlcoaches in samenwerking met gemeenten, bij de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI), zorg in groepsbijeenkomsten en individuele sessies. Deze leefstijlinterventie verbetert aantoonbaar de gezondheidstoestand van een deelnemer. Zo wordt de gecombineerde leefstijlinterventie vergoed in het basispakket en wij roepen verzekeraars en aanbieders dan ook op hier afspraken over te maken.
Daarnaast weten we dat het belangrijk is om problematiek op de juiste plek op te lossen. Denk bijvoorbeeld aan iemand met psychosociale klachten waarbij een behandeling door een zorgprofessional weinig effectief is wanneer schulden- of huisvestingsproblematiek niet ook worden aangepakt. Hiervoor pleiten we voor nauwe samenwerking met gemeenten.
Gezonde leefstijl is één van de fundamenten voor gezondheid. Leefstijl en preventie zijn voor ons onlosmakelijk onderdeel van de zorg. Om te zorgen dat hierover goede afspraken gemaakt worden moeten belangrijke hordes genomen worden. De NZa werkt daar graag aan mee. Door te faciliteren dat de juiste organisaties aan tafel zitten om samen regionale afspraken te maken over onder andere financiering en door bijvoorbeeld te stimuleren dat verzekeraars voldoende preventie inkopen. Van onze kant werken we zorg breed aan een bekostiging die in dienst staat van passende zorg.
Josefien Kursten is directeur Regulering bij de NZa. Zij is actief betrokken bij het Advies Stimulering passende zorg en digitale zorg, dat de NZa deze zomer presenteerde. Binnenkort publiceert de NZa samen met het Zorginstituut een vervolg hierop.