Door: Lennart van der Zwaan
Een veel gehoorde klacht is dat leefstijlgeneeskunde veronderstelt dat het de verantwoordelijkheid helemaal neerlegt bij de patiënt en dokter. Dat is volgens mij geenszins het geval. Sterker nog, leefstijlgeneeskunde maakt bij uitstek duidelijk dat de omgeving grote invloed heeft op hoe we leven en hoe dit bijdraagt aan het ontstaan van ziekten en, andersom, aan het weer gezond worden. #HOEDAN?? Ik vertel in deze blog meer over een inspirerend initiatief van een werkgever die medewerkers een programma aanbiedt gericht op persoonsgerichte leefstijlgeneeskunde.
Herman van Veen zong ooit Opzij, opzij, opzij… Maak plaats, maak plaats, maak plaats… We hebben ongelofelijke haast. Van Veen deed dit rennend, springend, vliegend, duikend en vallend maar stond op en ging weer door. Tegenwoordig doen we het vooral bellend, append, mailend en skypend en zoeken we professionele hulp bij tegenslag. We doen dit alles overigens bij voorkeur zittend. Op weg naar huis grijpen we een reep mee op het station of bij de benzinepomp. We schieten de supermarkt in voor wat troostchips voor ‘s avonds en thuis aanbeland bestellen we een pizza. Het leven is goed!
Althans… totdat het leven vat krijgt op ons spiegelbeeld, we raken vermoeid, onze bloeddruk stijgt en we dijen langzaamaan uit en soms worden we zelfs ziek. Dit moeten we voorkomen, dus werk aan de winkel! Maar waar te beginnen? En hoe? Boeken, zoekmachines, apps en goeroes roepen het overal: sporten, minder eten, beter slapen en een beetje ontspanning graag. Om te beginnen schaft een deel van ons, ikzelf bijvoorbeeld, dan een flitsend boek of dure app aan waarmee we onze voedselinname tracken en inzicht krijgen in ons slaappatroon. Met een beetje mazzel krijgen we gedurende de eerste zes weken zelfs advies van een chatbot. Lekker bezig dus! Of is het niet zo simpel? Voor mij, blanke man, hoog opgeleid, kennis van ziekte en gezondheid, is het al best lastig om gezonde keuzes te maken en vol te houden. Hoe is het dan voor de rest?
#HOEDAN? De meeste mensen, en ikzelf trouwens ook, worden verleid door een ongezonde omgeving. Laten we eens naar werk kijken als omgeving. We brengen het grootste deel van ons leven door op werk, maar kunnen misschien wel concluderen dat dit één van de lastigste omgevingen is om gemotiveerd te blijven werken aan je gezondere leefstijl. Veel van ons zitten de hele dag. Een snoepautomaat in de koffiecorner, door collega’s die hun verjaardagen steevast met slagroomtaarten en soesjes vieren, door fastfood op iedere straathoek rond het kantoor. Vele van ons brengen zonder al te veel te bewegen de werkdag door, bureaustoelen, liften en roltrappen overal. Het is dus nog niet zo eenvoudig en vaak zelfs (een beetje) frustrerend om ook op je werk aan je gezondheid te werken. Dat kan je niet alleen; je omgeving moet je ondersteunen.
Mijn team en ik zijn onlangs een project gestart bij een grote industriële werkgever en implementeren een maatwerkprogramma om hun medewerkers te ondersteunen bij leefstijlverandering ter bevordering van hun gezondheid. De doelgroep bestaat uit ploegendienstmedewerkers met diabetes type II. Onderdeel van de aanpak is een 360-graden diagnose waarbij resultaten uit bloed- en vragenlijstonderzoek wordt gecombineerd. Het doel hiervan is om tot een gepersonaliseerd leefstijladvies te komen wat de kans op remissie van diabetes type II vergroot. Onder begeleiding van een multidisciplinair team werken deelnemers in een uitgebreid programma van 20 weken aan het verbeteren van hun voedings- en beweegpatroon.
Ik vertel jullie graag meer over medewerker Jan, die Diabetes Type 2 heeft en graag van zijn pillen af wil komen. Jan is 57 jaar oud, werkt in ploegendiensten, ook ’s nachts en dit beïnvloedt zijn eet- en beweegpatroon. Ondanks zijn diabetes heeft hij nooit eerder veel aangepast aan zijn voeding en beweging. In de tweede week van de interventie liet Jan zijn bloed prikken in het ziekenhuis om zijn subtype van Diabetes Type 2 te bepalen (meer hierover lees je in een eerdere blog van Anne-Margreeth Krijger). Twee weken na de bloedtest besprak Jan de uitslag met zijn bedrijfsarts. Dat advies was best apart: geen medicatie, maar een mediterraan voedingspatroon en krachttraining. Jan’s advies is specifiek toegesneden op zijn subtype. Sinds 6 weken traint Jan 3 keer per week onder begeleiding van zijn fysiotherapeut. Hiernaast is Jan al 3 keer bij een diëtist geweest en houdt hij een dagboek bij. Jan is in de eerste 6 weken 5 kilo afgevallen waardoor hij zich een stuk energieker voelt. Zijn diëtist heeft ook een app met allerlei gezonde recepten die Jan gratis kan downloaden. In de begeleiding wordt niet alleen zijn voedings- en beweegpatroon aangepast maar wordt ook rekening gehouden met zijn (nacht)werk, thuissituatie en vrijetijdsbesteding. Dit noemen we persoonsgerichte leefstijlgeneeskunde. Jan wordt klaargestoomd om het straks allemaal zelf voort te kunnen zetten.
Al het voorgaande is wat aangedikt en gechargeerd, maar de boodschap is duidelijk, leefstijlverandering is moeilijk en multifactorieel. #HOEDAN? We kunnen ons echt niet verschuilen achter het argument dat gezondheid ieders eigen verantwoordelijkheid is. Er is meer nodig! De oplossing lijkt wellicht ingewikkeld, maar komt stiekem neer op zoveel mogelijk aansluiten bij iemands persoonlijke situatie (biologie, psychologie en sociale omstandigheden) en daarop interventies aanpassen. Hiervoor moeten we begrip tonen, goed leren luisteren en elkaar steunen. Dit lijken open deuren en eenvoudig, maar dat is het allerminst. Toch toont deze werkgever aan dat het kan en is het volgens mij tijd dat de rest van werkend Nederland aanhaakt!
Wil je meer weten over persoonsgerichte leefstijlgeneeskunde en inspirerende praktijkvoorbeelden? Kom dan op 4 maart 2020 naar het derde Lifestyle 4 Health congres in Den Haag (https://lifestyle4health.nl/third-annual-conference/)
