Leefstijl is eenvoudig en ingewikkeld tegelijk. Hoe ingewikkelder de leefstijlproblematiek, hoe eenvoudiger de aanpak. Er is evidence genoeg dat goede leefstijl heel effectief is om gezondheid te bevorderen. Dit noem ik eenvoudig. Hoe je ongezond gedrag kan veranderen in gezond gedrag noem ik ingewikkeld. Ik probeer al meer dan 20 jaar gezond gedrag te stimuleren bij mijn patiënten in mijn huisartsenpraktijk. En liefst op een eenvoudige manier die mij niet teveel tijd kost, wel plezier bezorgt en effectief is. Is Leefstijladvisering wel effectief, lucratief en tijdbesparend in de huisartsenpraktijk? Zolang de voedselomgeving ongezond is?

Het verdienmodel Leefstijlgeneeskunde

20 jaar geleden had ik 2000 patiënten, nu ruim 3000 en ik heb het minder druk. Dit is een gezond verdienmodel voor leefstijlgeneeskunde in de huisartsenpraktijk. Anderhalf keer zoveel patiënten betekent anderhalf keer zoveel inkomsten uit abonnementsgelden. De beloning gaat hierdoor ook meer richting ziekte voorkomen. De patiënten hebben de dokter op termijn minder vaak nodig, en als ze de dokter wel nodig hebben, heeft deze meer tijd voor hen.

Dit kan door middel van de volgende eenvoudige, en op termijn tijdbesparende, werkwijze;

Alle patiënten krijgen aan het eind van ieder huisartsenconsult het Leefstijlroer van Arts en Leefstijl aangereikt, met de vraag of ze iets aan hun leefstijl willen veranderen. Wanneer ze “ja” zeggen, vraag ik: “Met welk van de 6 leefstijlgebieden zou je het liefst aan de slag gaan?”

(beweging, voeding, slaap, verbinding, middelengebruik, ontspanning).

Het gras groeit niet harder als je er aan trekt

Terwijl de patiënt in alle rust naar het leefstijlroer kijkt, typ ik het consult in. Dit kost me geen tijd. Daarna vraag ik welk leefstijlonderdeel ze gekozen hebben. En welk klein stapje ze eerst willen zetten. Dan praten we daar even over en soms adviseer ik een relevant boek of een website. Dit kost hooguit een paar minuten. Hoe ingewikkelder de leefstijlproblematiek, hoe kleiner en eenvoudiger het stapje. Te grote stappen leiden vaak tot struikelen. En een kleine leefstijlverandering bij iemand met een zeer ongezonde leefstijl geeft relatief de grootste gezondheidswinst.

Patiënten kunnen op deze manier zelf aan de slag met het onderwerp dat ze belangrijk vinden. Dit heeft niet alleen invloed op hun eigen leefstijl, maar ook op dat van hun omgeving zoals familie en vrienden. “Het gras groeit niet harder als je er aan trekt” (eenvoudige boerenwijsheid die mijn broer gebruikt; boerbos.nl). De voedingsbodem/omstandigheden zorgen voor gezonde groei, niet het harde trekken van de zorgprofessional. Dat kan zelfs beschadigend werken. Dit geldt ook voor patiënten met een ongezonde leefstijl.

Etalagebenen en drijfveren

Leefstijl heeft effect op bijna alle aandoeningen, medicatie vaak maar op één ziekte. Bovendien komen mensen die medicatie gebruiken vaker op het spreekuur in verband met bijwerkingen of voor controle bij medicatiegebruik, hetgeen tijd kost voor de arts of de praktijkondersteuner.

De kunst is om te ontdekken wat de drijfveer van de patiënt is voor leefstijlverandering.

Zo vertelde, na doorvragen, een rokende patiënt, met pijn in de benen door aderverkalking (etalagebenen), dat hij graag weer 3 km aan 1 stuk zou willen kunnen lopen. Waarom? Omdat hij dan weer rondleidingen in de stad kon geven. Nadat we besproken hadden hoe hij door aanpassing van zijn leefstijl zou willen bereiken, heb ik hem gevraagd of wij met de huisartsenpraktijk als eerste groep een rondleiding konden krijgen van hem. Dit motiveerde hem nog meer om zijn doel te bereiken.

Wandelen met rugzak en het principe van de Gravitostat

Het mooiste is als een iemand zijn eigen ritueel of challenge bedenkt. Zo bedacht een patiënt, die 140 kg woog, om alle straten van de stad 1 x te bewandelen en dat te registreren met zijn gps-horloge. Hij stuurt mij regelmatig foto’s van alle wandelbewegingen en doet wedstrijdjes met zijn baas; wie de meeste stappen heeft gezet. Na 2 jaar is hij 36 kg afgevallen. Door het wandelen (met een rugzak) is hij niet alleen afgevallen, maar ook meer ontspannen en gestopt met snacken. Zijn gps-foto, op mijn bureaublad, laat ik aan patiënten zien die willen afvallen. Dat leidt tot nog meer rugzakwandelaars.

Een rugzak dragen met ongeveer 10 % van je lichaamsgewicht kan in 2 weken voor 1 kg extra gewichtsverlies zorgen. Dit is het principe van de Gravitostat Homeostase doordat het lichaam ”denkt” dat hij zwaarder wordt. Wel langzaam opbouwen!

Meetlintje van 1.35 euro

Als mensen een dure check-up overwegen, geef ik ze niet alleen het Leefstijlroer, maar ook ter overweging een meetlintje van 1.35 euro te kopen, om regelmatig hun buikomtrek te meten. Je buikomtrek is 1 van de beste manieren om je risico op onder andere hart- en vaatziekten en DM2 en ernstige COVID te bepalen.

Ik ben wel  voorstander van onderbouwd preventief onderzoek afhankelijk van je risicoprofiel of in onderzoeksverband, maar zomaar bloedonderzoek en scans doen, zorgt voor veel slapeloze nachten en levert weinig gezondheidswinst op. We weten dat je leefstijl meestal belangrijker is dan je genen. Helaas heb ik veel patiënten gesproken die door bloedonderzoek (soms genetisch) bewust zijn geworden van een hoog risico op allerlei ziekten, maar die niets kunnen met deze kennis, behalve ervan wakker liggen. Het advies hoe gezonder te leven krijgen ze gratis van mij, ook zonder dat ze een dure check-up hebben laten doen.

Leefstijladvisering is eenvoudig, leuk, effectief en op termijn lucratief in de huisartsenpraktijk.

Mijn voornemen voor 2022 is: “Samen met de patiënten, ingewikkelde leefstijlproblematiek zo eenvoudig mogelijk aanpakken”

PS; Ik heb overigens alle begrip voor huisartsen die overbelast zijn door alles wat er op hun bordje terecht komt. Daarom vind ik dat er zeker meer tijd per patiënt beschikbaar moet komen, zodat zij het ook minder druk krijgen en meer kunnen investeren in leefstijladvisering

Over Karel Bos

Karel Bos is huisartsopleider met aandachtsgebied leefstijlgeneeskunde  te Amersfoort.  Hij heeft meer dan 20 jaar ervaring met de praktische kant van leefstijladvisering in de huisartsenpraktijk. Hij verzorgt presentaties over Leefstijl, gedragsverandering en de Blue Zone Sardinië die hij bezocht heeft.

Vond je dit interessant?

Lees meer blogs:
Je bent wat je eet, maar ook wanneer je eet

De echte oorzaak van ziekenhuisopnames bij Covid-19?

Leefstijlgeneeskunde: een enorme kans voor het nieuwe kabinet

Of beluister deze podcast:

Podcast #7: Gezondheid centraal in de gezondheidszorg (lifestyle4health.nl)