Het nieuwe jaar begint vaak met het voornemen om gezonder te leven. Je omgeving kan er echter voor zorgen dat het moeilijk is om je leefstijl blijvend te veranderen. Deze context van gezondheid zou moeten worden meegenomen als we gezondheid meten en als we, samen met mensen zelf, initiatieven ontwikkelen om gezondheid te verbeteren. Belangrijke vragen hierbij zijn: Wat zijn barrières of juist factoren die bijdragen aan iemands beleefde gezondheid? En, hoe kunnen we de invloed van deze factoren meten? In deze blog geven wij onze visie hierop, mede op basis van het onderzoek dat wij deden voor GezondMeten.

Context van gezondheid

Verschillende factoren op het persoonlijke, sociale, en omgevingsgerelateerde vlak (iemands context) kunnen een beperkend of steunend effect hebben op het vermogen van iemand om gezond te leven en zich goed te voelen. Vanuit de Rijksuniversiteit Groningen onderzoeken wij, Dr. Tim van Zutphen en Lise Beumeler, samen met prof. dr. Hinke Haisma hoe de context waarin mensen zich bevinden gezondheidsgedrag beïnvloedt. Uit dit onderzoek leerden wij dat gezondheid een complex geheel is en verder gaat dan fysiek en mentaal welzijn. Soms ervaren mensen eenzaamheid of armoede in hun leven en beheerst dit al hun doen en laten. Of ze voelen zich minder verbonden met hun omgeving en niet vertegenwoordigd of gezien vanuit zorginstanties en de politiek. Voor deze mensen staat een gezonde leefstijl niet altijd bovenaan hun lijstje. Daarom proberen wij in ons onderzoek deze factoren in kaart te brengen, omdat het mensen zelf veel beter inzicht kan geven in hun situatie. Daarnaast biedt dit inzicht kansen voor bijvoorbeeld een arts of een professional vanuit de gemeente om meer persoonsgericht te werk te gaan.

Wat betekent gezondheid voor jou?

Als je voor iedereen de mogelijkheid wil creëren om keuzes te maken die een gezonde leefstijl ondersteunen, is het stellen van de juiste vragen nodig. Hierdoor ontstaat inzicht in de werkelijke mogelijkheden die er zijn voor iemand vanuit de eigen beleefwereld. De context van gezondheid en gezond leven is namelijk erg divers. Een belangrijke vraag is daarom: ‘Wat betekent gezondheid voor jou?’. Maar ook vragen die verder gaan dan het individu zoals: ‘Voel jij je verbonden met de omgeving?’ ‘Zijn er voldoende mogelijkheden in de buurt om gezonde keuzes te maken?’ ‘Heb je een sociaal vangnet om op terug te vallen?’ Door deze vragen krijg je inzicht in de overkoepelende vraag, is de context helpend in het bereiken en behouden van gezondheid en een gezonde leefstijl?

Burgerinitiatieven – context in de praktijk

Actief inzetten op de lokale beleefwereld van mensen is niet alleen van belang voor het in kaart brengen van gezondheid, maar biedt ook een kans om burgers die zich mogelijk achtergesteld of vergeten voelen onderdeel van de oplossing te maken. Door dit soort initiatieven krijgen mensen een stukje eigen regie terug. Kans voor de Veenkoloniën is zo’n lokaal voorbeeld waar vanuit de kracht van de bewoners met de overheid en betrokken organisaties langdurig wordt ingezet op het behalen van gezondheidswinst. Tal van vooral van onderop tot stand gekomen initiatieven richten zich daarbij vaak op contextuele factoren. Zo ook in Maastricht Noordwest, waar de Universiteit van Maastricht  in onder andere de werkgroep SociaalGroen op gelijke voet samenwerkt met buurtbewoners om de kwaliteit van leven en veerkracht te verbeteren. Het maken van sociaalgroene verbindingen en het bij elkaar brengen van burgerkennis en universitaire kennis zijn daarbij twee belangrijke elementen voor de ontwikkeling van de gemeenschap.

De bredere blik op gezondheid vraagt er om dat we verder kijken dan mentaal en fysiek welzijn en dat we de juiste vragen stellen om in kaart te brengen hoe gezond iemand zich voelt. Om inzicht te krijgen in de werkelijke mogelijkheden in iemands leven moeten we inzicht hebben in de barrières en ondersteunende elementen in iemands omgeving . Dit biedt zowel kansen om dichterbij een totaalplaatje te komen van gezondheid als handvaten om duurzaam gezondheidswinst te behalen in de eigen context.

Wil je meer weten over dit onderwerp, luister dan ook eens de podcast Goede gezondheid is voor iedereen hetzelfde?! Ook schreef Younes Bouadi onlangs een blog voor Lifestyle4Health over een initiatief in Rotterdam en het belang van inclusie bij leefstijlprogramma’s.

Over Tim van Zutphen en Lise Beumeler:

Tim van Zutphen is onderzoeker bij Campus Fryslân, de Friese tak van de Universiteit van Groningen binnen de onderzoeksgroep Sustainable Health. Hij is betrokken bij studies naar de rol van voeding en leefstijl bij herstel van ziekte, bijvoorbeeld na IC opname. Daarnaast ook bij preventie in kwetsbare wijken.

Lise Beumeler werkt aan haar promotieonderzoek naar het herstel van patiënten na Intensive Care opname in het Medisch Centrum Leeuwarden. Vanuit Campus Fryslân van de Rijksuniversiteit Groningen doet ze onderzoek op het gebied van revalidatie, zorginnovatie en de context van gezondheid.