“Als veel restaurants en fastfood locaties gesloten zijn vanwege de coronacrisis, gaan we dan ook gezonder eten?”. Deze vraag werd mij recent gesteld. Interessante vraag, dat zou een geschikt experiment zijn om de directe impact van een veranderende omgeving op leefstijl te kunnen bestuderen. Terwijl ik hier over nadacht fietste ik langs een lange rij bij de ijssalon…Mijn fietstocht vervolgend reed ik langs een lange rij auto’s bij de McDrive… U zult begrijpen dat mijn mijmering over een gezondere leefomgeving als gevolg van de coronacrisis een andere impuls kregen. Moest ik mijn mijmeringen dan maar opgeven? Zeker niet!
Gezonde keuzes maken is lastig
Vanwege de coronacrisis zien we dat het belang van leefstijlgeneeskunde actueler is dan ooit. Gezond zijn en blijven, dat wil iedereen toch? Het merendeel van de Nederlandse bevolking is het erover eens dat een gezonde leefstijl hier een belangrijke rol in speelt. Toch weet slechts een deel de aanpassingen naar een gezondere leefstijl lang vol te houden. Dit zien gezondheidsprofessionals ook, waardoor er soms nog kritisch wordt gekeken naar leefstijlgeneeskunde binnen de gezondheidszorg.
Waarom lijkt het zo lastig om gezonde keuzes te maken? Dat komt onder andere doordat we veel van onze leefstijlkeuzes onbewust maken. Wie we zijn en wat we doen wordt voor een groot deel bepaald door onze sociale omgeving: met wie we omgaan en wat we meekrijgen vanuit opvoeding. Onze voedsel- en leefomgeving is zo ingericht dat het uitdagend is om steeds weer de gezonde keuze maken: met een volgebouwde omgeving en veel blootstelling aan goedkoop gemaksvoedsel wordt gezond leven niet persé makkelijk gemaakt.
Een duwtje in de rug
We hebben vaak een duwtje in de rug nodig op weg naar een gezonde leefstijl. Bijvoorbeeld door de gezonde keuze aantrekkelijker en gemakkelijker te maken en door aanpassingen in de sociale en fysieke omgeving te creëren. Binnen de zorg krijgen patiënten dit duwtje in de rug echter nog niet altijd vanzelfsprekend. Het vereist namelijk dat over domeinen heen wordt gekeken en dat er meer verbinding ontstaat tussen de geneeskunde, het sociale en publieke domein. Toch zijn er initiatieven die hierin veelbelovend zijn.
De Nationale Diabetes Challenge en de Vitality club zijn mooie voorbeelden van beweeginterventies gecombineerd met het creëren van een sociaal netwerk. Ook welzijnsorganisaties bieden activiteiten aan waarbij zij het hele gezin proberen te stimuleren tot een gezonde leefstijl door bijvoorbeeld sporten van kinderen te combineren met kookworkshops voor het hele gezin. En zelfs in coronatijd wordt men steeds creatiever om elkaar hierin ook digitaal te stimuleren. Recent werden in Den Haag supermarktbonnen geïntroduceerd vanwege de sluiting van de voedselbanken door de coronacrisis. Het zou mooi zijn als dit initiatief nog breder kan worden geïmplementeerd door specifiek kortingsbonnen voor groenten en fruit aan te bieden als steuntje in de rug voor mensen die het minder breed hebben en zo toch aan hun gezonde leefstijl kunnen werken.
Iedereen een ander duwtje
Het liefst zou ik willen dat op termijn aan patiënten een menu aan leefstijlinterventies en ondersteuning op maat wordt gepresenteerd aangepast aan de context waarbinnen de patiënten zich begeven. Voor de een is dat een duwtje in de rug om sociale contacten op te doen om vervolgens meer te kunnen bewegen of vaardigheden te krijgen om een gezonde maaltijd op tafel te krijgen. De ander heeft mogelijk meer baat bij het reduceren van financiële stress om vervolgens ruimte te hebben om gezonder te kunnen eten.
Volgens Lifestyle4Health is het mogelijk. We bereiden ons voor op een Diabetes Remissie studie waarbij we streven naar interventies op maat, specifiek rekening houdend met de context van de patiënt. Waarbij de ene diabetespatiënt misschien doorverwezen wordt naar de gecombineerde leefstijlinterventie terwijl de andere patiënt misschien wel wordt doorverwezen naar een Vitality- of kookclub. Laten we de gezonde keuzes voor mensen, ook de gemakkelijke keuzes gaan maken. Zodat mensen gezonder zijn en blijven en de zorg in de toekomst ontlast wordt. Hiervoor moeten we ons met elkaar inzetten voor aanpassing in de sociale én fysieke omgeving om een gezonde leefstijl aantrekkelijk te maken. Ook vanuit de zorg. Juist nu.
Jessica Kiefte-de Jong is hoogleraar Population Health in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Ze is betrokken bij het LUMC-onderzoeksprogramma Prevention, Population Health and Disease Management (PrePoD) waarin ze zich richt op de leefstijl, preventie en levensloopgeneeskunde en werkzaam binnen het Population Health Living Lab van de LUMC-Campus Den Haag. Lees hier meer over Jessica.
