Institute for Positive Health (iPH) is het expertisecentrum achter het concept Positieve Gezondheid; de brede blik op gezondheid, uitgewerkt in 6 dimensies (levensdomeinen), afgebeeld in de vorm van een spinnenweb. Volgens oprichter en grondlegger Machteld Huber staan elementen als veerkracht, zingeving en zelfmanagement hierin centraal. Het andere gesprek, waarbij een (zorg)professional met iemand over zijn/haar spinnenweb in gesprek gaat, helpt bij het vinden van zingeving en het aanspreken van veerkracht. Hierdoor kan Positieve Gezondheid een bijdrage leveren aan het leveren van passende zorg. Hier lichten medewerkers Jan Berndsen en Lisanne Kiestra toe hoe dit werkt.
Positieve Gezondheid wordt langzamerhand steeds meer gemeengoed in de samenleving. De zorg is koploper waar we een verandering merken in denken en doen. Verder krijgt Positieve Gezondheid steeds meer op geïntegreerde wijze een plek in het (hoger) onderwijs en is het concept opgenomen in de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid én de bestuurlijke akkoorden IZA, GALA en WOZO. Dit vinden we een mooie ontwikkeling, want borging in beleid is essentieel. Het is voor ons echter niet verrassend dat Positieve Gezondheid in deze akkoorden is opgenomen, aangezien er steeds meer bewijs is dat het concept bijdraagt aan de transitie van Ziekte en Zorg naar Gezondheid en Gedrag. Hierin fungeert Positieve Gezondheid volgens ons als drager van ziekte naar gezondheid. Passende zorg is hierbij van groot belang, gelet op de stijgende zorgkosten en beperkte beschikbaarheid van zorgprofessionals, nu en in de toekomst.

Het andere gesprek
Het andere gesprek van Positieve Gezondheid maakt duidelijk wat het achterliggende probleem van een bepaalde klacht of aandoening is. Vanuit de praktijk horen we steeds meer terug dat veel vragen feitelijk geen zorgvragen zijn, maar deze problemen elders in de samenleving, bijvoorbeeld het sociaal domein, opgelost dienen te worden. Hierbij valt te denken aan eenzaamheid of gebrek aan sociale contacten. Door Positieve Gezondheid goed in te zetten, kan de zorg worden ontlast. Dit bleek ook uit een pilot bij een huisartsenpraktijk in Afferden (Noord-Limburg), waar het voeren van het andere gesprek leidde tot een kwart minder doorverwijzingen naar de tweede lijn. Jan Berndsen: ‘Hetzelfde zie ik terug bij het ontstaan van mentale gezondheidscentra in de GGZ, waar een kwart van de vragen die daar terecht komen, geen GGZ-aanbod behoeven.’
Positieve Gezondheid en leefstijl
Als een patiënt hiervoor open staat, brengt het invullen van het spinnenweb al zelfreflectie op gang. Bovendien draagt het bij aan de emancipatie van patiënten. Ten aanzien van leefstijl kan het spinnenweb en vervolgens ‘het andere gesprek’ bijdragen aan het aanspreken van de intrinsieke motivatie van patiënten. Dit vraagt om een meer coachende rol van zorgverleners. Wat er uit zo’n gesprek komt kan soms haaks kan staan op leefstijlrichtlijnen. Wanneer patiënten niks met de leefstijlbegeleiding willen doen, heeft het immers ook geen zin om met protocollen door te gaan. Wanneer je gedragsverandering wil bewerkstelligen, zal je naar boven moeten zien te krijgen wat iemand écht drijft en hierop aanhaken. Mensen doen immers niet wat ze moeten doen, maar wat ze willen!’’
‘’Het spinnenweb en het Leefstijlroer van Arts en Leefstijl zijn twee instrumenten die inzicht geven in wat er voor de patiënt belangrijk is en leggen de regie bij de patiënt. In samenwerking met Stichting Student & Leefstijl en Arts en Leefstijl heeft iPH een animatie ontwikkeld om te illustreren hoe je deze twee tools naast elkaar én los van elkaar kunt gebruiken.‘’
Jan Berndsen: van oorsprong verpleegkundige, voormalig GGZ bestuurder en nu programmacoördinator én adviseur GGZ bij iPH. | ![]() |
Lisanne Kiestra: gezondheidswetenschapper en adviseur Positieve Gezondheid bij iPH. | ![]() |