Vraag mensen op straat wanneer je gezond bent, en je zult nog vaak een vorm van de ‘oude’ gezondheidsdefinitie horen waarin de afwezigheid van ziekte(n) voorop staat. Wellicht wordt dat (gelukkig?) ondertussen nog aangevuld met een rits aan waardeoordelen over wat een gezonde leefstijl omvat. Toch zal niet snel het hebben van een (passende) baan genoemd worden.
In de tegenwoordig door professionals veelal omarmde positieve gezondheidsdefinitie van Huber, ‘het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren’, is de werkcontext echter een belangrijke plek waar dit vermogen tot stand komt. Of juist door het hebben van een niet-passende of ronduit ongezonde baan kan sneuvelen.
Gezondheid slechts beperkt bepaald door medische zorg
Wanneer je diezelfde mensen op straat vraagt waar de meeste invloed op gezondheid wordt uitgeoefend, dan zullen zij de gezondheidszorg aanwijzen. Dat is echter niet terecht. Als we kijken naar de determinanten van gezondheid (determinantsofhealth.org) is de medische zorg slechts voor 11% van invloed op onze gezondheid. Waar 22% van de invloed genetisch bepaald zou zijn, leert de som dat maar liefst 67% bepaald wordt door omgevingsfactoren (7%), gedragsfactoren (36%) en sociale factoren (24%).
Betaalde arbeid levert gezondheid op
Dat participatie in werk een belangrijk onderdeel is binnen deze 67%, blijkt ook uit de onderzoeken van prof. dr. Lex Burdorf. Starten met betaalde arbeid leverde de mensen in zijn onderzoek een enorme toename van mentale en fysieke gezondheid, een verlaging van de zorgkosten, het gevoel van meer zelfregie over het leven met meer waardering en meer ervaren geluk.
Een actueel voorbeeld is de toename van schuldenproblematiek en armoede, nu extra actueel met de huidige inflatie en energieprijzencrisis. In het Movisie-dossier hieromtrent is in de adviezen om dit op te lossen een parallel te zien met de invloed van de eerdergenoemde determinanten. Enkel het overbrengen van financiële kennis en vaardigheden voldoet niet. Juist een breed oplossingspakket, gericht op het versterken van de zelfregie (empowerment, psychologisch kapitaal) en door het betrekken van de sociale context is helpend. Dit laatste omvat bijvoorbeeld een steunnetwerk (sociaal kapitaal), maar hierin past ook de maatschappelijke ondersteuning én begeleiding richting een passende baan.
Toch is werk niet altijd gezond. Jaarlijks sterven in Nederland nog steeds zo’n 4.000 mensen aan de gevolgen van een werkgebonden aandoening. De Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde heeft hier hun missie van gemaakt: ‘Niemand mag ziek worden door werk, en niemand die nog kan en wil werken, mag door ziekte aan de kant komen te staan.’. Júist omdat werk ook zoveel kan bijdragen aan gezondheid. De bedrijfsarts is een sleutelfiguur om zowel zorg te bieden aan individuele werknemers, zodat zij ook weer die positieve bijdragen van werk aan hun gezondheid gaan ervaren, evenals om de werkgevers te ondersteunen hun personeel op een gezonde en veilige manier inzetbaar te houden.
In een tijd waarin we langer leven, langer werken en ook steeds vaker mét een aandoening door het leven gaan zou het mooi zijn als élke persoon op straat kan zeggen dat zijn gezondheid in belangrijke mate beïnvloed wordt door zijn leefstijl: En dan niet alleen zijn niet-roken, genoeg bewegen en gezond eten, maar júist ook zijn sociale netwerk en zijn werk.
Lifestyle4Health congres
Boyd Thijssens is bedrijfsarts, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde en medisch directeur van De Nieuwe Arts.
Tijdens het rondetafelgesprek van het 5e jaarlijkse Lifestyle4Health congres gaat hij met zijn tafgelgenoten in gesprek over de rol van werkgevers en werknemers in duurzame inzetbaarheid. Hoe kunnen zij samenwerken met elkaar en wat zijn belangrijke partners voor beide partijen? Meld je nu aan voor het congres. Je kunt aanwezig zijn op 16 november of je kunt online deelnemen en de sessies terugkijken wanneer jij wilt. Het congres wordt geaccrediteerd.
