In je buurthuis een gratis gezondheidscheck doen én meteen vrijblijvend kunnen shoppen en snuffelen bij lokale gezondheidsinitiatieven. In het project Changes4neighbourhood ontwikkelt een team TNO experts een standaard set metingen om een eenvoudige, gebruiksvriendelijke en gratis gezondheidsmonitoring in de buurt mogelijk te maken. Burgers krijgen hiermee op een laagdrempelige manier de mogelijkheid om zich op de hoogte te stellen van hun eigen gezondheid én daar naar te handelen, zonder dat je daarvoor naar je huisarts hoeft te gaan. Deze metingen zijn gericht op bewustwording van gezondheids(risico’s) en op het creëren van preventief gezondheidsgedrag bij buurtbewoners.
Behoefte aan bewustwording
Leefstijlgerelateerde aandoeningen, zoals type 2 diabetes en hart- en vaatziekten, zijn gekoppeld aan een slechtere kwaliteit van leven en hebben flinke economische impact. Opvallend is dat dit soort aandoeningen vaker voorkomt bij mensen met een lagere sociaaleconomische status (lage SES). Om het vele voorkomen (prevalentie) van deze chronische ziekten terug te dringen moet meer nadruk worden gelegd op preventie, en dat begint bij gezondheidsbewustwording. Burgers moeten de mogelijkheid hebben op de hoogte te zijn van hun eigen gezondheid én waar nodig daar naar te handelen. Leefstijlgerelateerde ziekten hebben vaak een lange aanlooptijd waarin allerlei processen in het lichaam langzaam ontregelen zonder dat dit direct merkbaar is. Zolang mensen zich niet bewust zijn van hun gezondheidsrisico, is er weinig behoefte aan preventief gezondheidsgedrag. Bovendien zouden burgers, wanneer er sprake is van gezondheidsbewustzijn, in staat moeten worden gesteld hun leefstijlgedrag te veranderen passend bij hun behoeften en mogelijkheden. Helaas bereiken oplossingen die gericht zijn op ziektepreventie vaak hun doelpopulatie niet. Om daar wat aan te doen richt Changes4neighbourhoods zich op het creëren van gezondheidsbewustwording op wijkniveau.
Handelingsperspectief creëren
Dit soort lokale gezondheidsmarkten, georganiseerd in de buurt, zijn een mooie manier om bewoners laagdrempelig te bereiken. Op de gezondheidsmarkt kunnen alle bewoners van een wijk toegang krijgen tot een gezondheidscheck. Er zijn al wel gezondheidschecks beschikbaar, maar vaak niet toegankelijk voor iedereen. De meeste commerciële gezondheidschecks zijn duur en zorgverzekeraars vergoeden alleen gezondheidschecks voor klanten met een aanvullende verzekering. Daarnaast vinden dergelijke gezondheidschecks vaak plaats via de huisarts, wat door mensen als een drempel kan worden ervaren. De gezondheidsmarkten worden openbare, fysieke ontmoetingsplaatsen waar bezoekers hun gezondheid kunnen (laten) meten. Lokale gezondheidsmedewerkers zullen aanwezig zijn, zodat bezoekers hen vrijblijvend kunnen consulteren. Hiervoor zal een meetinstrument worden gebruikt dat mede door TNO is ontwikkeld. Deze eenvoudige meettoolkit is gratis en een combinatie van vijf eenvoudige doe-het-zelftesten: taille- en heupomtrek, body mass index (BMI), middelomtrek van de bovenarm en 6-minuten looptest, gecombineerd met vragen over de beleefde gezondheid en de context van mensen. Op basis van de resultaten van deze metingen kunnen bewoners worden gekoppeld aan passende lokale gezondheidsinitiatieven om hun gezondheid te behouden en/of te verbeteren. Denk daarbij aan leveranciers van gezonde voeding, lichamelijke activiteit en sociale activiteiten. Door dit soort partijen aanwezig te laten zijn op de gezondheidsmarkt zal het voor bewoners gemakkelijk zijn zich aan te sluiten bij een passend lokaal gezondheidsinitiatief.
Blauwdruk ontwikkelen
Het project zit nu in fase I, daarin wordt gericht op het beoordelen van de levensvatbaarheid van de gezondheidsmarkt als proof-of-concept en het ontwikkelen van een implementatieplan, of ‘blauwdruk’, voor het opzetten van deze markt in wijken. Daarbij wordt gebruik gemaakt van TNO’s kennis en kunde op het gebied van onder meer het meten van gezondheid en het ontwikkelde meetinstrument, alsmede onze ervaringen met het organiseren van zogenaamde health cafés en natuurlijk het netwerk van het Lifestyle4Health platform. We zijn in gesprek met diverse relevante belanghebbenden. Zo is er bijvoorbeeld contact met Pharos om ervoor te zorgen dat juist ook laaggeletterden gebruik kunnen maken van het meetinstrument. Maar ook met de organisatie Alles-is-Gezondheid, bestaande wijk initiatieven, gezondheidsprofessionals en een aantal gemeenten. Daarnaast ligt er potentie bij de huisartspraktijken, een aanpak als deze zou kunnen helpen de zorg anders in te richten en de verbinding tussen het medische en sociale domein te versterken. Gedurende het project worden een klein aantal gezondheidsmarkten georganiseerd om het instrument te kunnen testen en te evalueren hoe bijvoorbeeld het verwijzen naar de lokale initiatieven gaat.
Digitalisering cruciaal voor opschaling
Belangrijk voor de opschaling van dergelijke buurtgerichte transities is digitalisering en het gebruik van gestandaardiseerde tools en instrumenten. TNO’s kennis van onder meer AI-technologie, maar ook privacy-by-design, kan helpen om in een latere fase deze aanpak veilig op te schalen en te borgen dat de juiste doelgroep wordt bereikt. Er zal een digitale tool worden ontwikkeld die de meettoolkit en een digitale sociale kaart met beschikbare gezondheidsinitiatieven in de buurt verbindt. Dit helpt voor de fysieke gezondheidsmarkt om de uitkomst van de metingen te koppelen aan geschikte lokale initiatieven, rekening houdend met de voorkeuren en bijvoorbeeld budget van mensen. Maar door digitale koppeling kunnen uiteindelijk initiatieven en wijken ook met elkaar vergeleken kunnen worden. Daarmee zou deze gestandaardiseerde meting van gezondheid gebruikt kunnen worden voor het evalueren en/of aanpassen van beleid.
Geïnteresseerd? U kunt contact opnemen met Suzan Wopereis
Het TNO team achter Changes4neighbourhoods bestaat uit: Suzan Wopereis (expert systeembiologie), Marjan van Erk (projectmanager TNO en programmabureau Lifestyle4Health), Wim van Hartingsveldt (business developer), André Boorsma (expert digital health), Iris de Hoogh (expert personalized health), Serdar Özsezen (expert data scientist), Femke Hoevenaars (expert systeembiologie), Joëlle Oosterman (arts en expert Lifestyle4Health), Lotte Peters (expert nutrition & health) en Kristel Kamstra (expert human volunteer studies).
Over Brains4x-challenges
Na het succes van Brains4corona en Brains4nitrogen blijft TNO Brains4x-challenges organiseren om een extra steentje bij te dragen aan het vinden van oplossingen voor urgente maatschappelijke vraagstukken.
Meer weten over gezond meten? Luister deze podcast of lees dit artikel op onze website.
