Zoeken
Sluit dit zoekvak.

Andrea Evers & Wiet de Ronde in gesprek over gedragsverandering en SamenGezond

17 november, 2022
Delen:

Deze zomer vroegen gedragswetenschappers met de position paper ‘Gedragsexpertise is de sleutel tot effectief leefstijlbeleid’ aandacht voor de noodzaak van het inzetten van gedragsexpertise bij de ontwikkeling en implementatie van interventies en beleid op het gebied van leefstijl. In dit interview gaan prof. dr. Andrea Evers (gedragsexpert en één van de initiatiefnemers van de position paper) en dr. Wiet de Ronde (manager SamenGezond bij Coöperatie Menzis) met elkaar in gesprek. Ze bespreken hoe gedragsexpertise in de praktijk kan worden toegepast, met het SamenGezond-platform van Coöperatie Menzis als voorbeeld.

Veel prikkels en producten hebben een negatieve invloed op onze gezondheid. Gelukkig kun je voor een deel zelf invloed uitoefenen op je eigen gezondheid. Door bijvoorbeeld meer te bewegen of gezonder te eten. Een gezonde leefstijl helpt je chronische, vaak leefstijlgerelateerde ziekte, zoals hart- en vaatziekten of diabetes, te voorkomen of zelfs te keren. “Tien jaar geleden is Coöperatie Menzis gestart met het platform SamenGezond. Aangezien niet elke verzekerde evenveel gebruikmaakt van zorg, waren we op zoek naar een manier om toch iedereen iets te bieden. We kwamen uit op een loyaliteitsprogramma waar mensen punten konden sparen. Een paar jaar later hebben we koers gewijzigd en sterk ingezet op gezondheid en preventie als onderdeel van de zorg. Het loyaliteitsprogramma is toen doorontwikkeld naar een platform dat gezondheid bevordert”, vertelt Wiet de Ronde. “Bij de ontwikkeling van dit soort programma’s is het essentieel om kennis over gedragsverandering vanaf het begin goed te betrekken, dus bij het ontwikkelen en opzetten van de interventie. Bijvoorbeeld hoe een programma zo aantrekkelijk mogelijk kan worden ingericht voor gebruikers en goed bij hun behoeftes aansluit” vult Andrea Evers aan.

Wat is SamenGezond?

SamenGezond is een gratis app die mensen helpt om meer te bewegen en de gezonde keuzes te maken. “SamenGezond geeft mensen een steuntje in de rug. Met deze app heb je een weekdoel (beweegminuten, stappen) en geven we je bruikbare tips en coaching, afgestemd op jouw persoonlijke situatie en interesses. Haal je je weekdoel dan ontvang je een beloning. Dat nodigt uit om net dat stapje meer te zetten en zorgt dat mensen het ook langer volhouden. SamenGezond is continu in ontwikkeling, we verwerken steeds de nieuwste wetenschappelijke inzichten. En we doen het niet alleen, maar samen met onze partners zoals de Hartstichting, het Voedingscentrum, de Bas van de Goor Foundation, TNO en het Kenniscentrum Sport & Bewegen. Het ultieme doel is dat het als een jas wordt, die precies past bij degene die hem aandoet”, legt De Ronde uit. “Bij de ontwikkeling van dit programma zien we al verschillende belangrijke gedragsprincipes terug komen. Zoals het volgen van het programma zo aantrekkelijk mogelijk te maken en zoveel mogelijk alles op maat aan te laten sluiten aan de verschillende behoeftes van de gebruikers” benadrukt Evers.

Bewegen als medicijn

“Wij richten ons vooral op bewegen. Bewegen is voor veel leefstijlgerelateerde aandoeningen een goede oplossing. Als je wilt afvallen is voldoende bewegen een eerste goed stap, natuurlijk komt er wel meer bij kijken. Bewegen is erg laagdrempelig en misschien wel makkelijker dan gezonder gaan eten. Je kunt immers zo de deur uit stappen en een rondje lopen door je wijk”, zegt De Ronde. “Ook hierin komt een belangrijk gedragsprincipe terug, namelijk om ervoor te zorgen dat de gestelde doelen realistisch en haalbaar zijn. Bewegen is inderdaad voor veel mensen relatief makkelijk te integreren in hun dagelijks leven. Het is niet voor niets een thema waar we ons ook voor veel verschillende aandoeningen binnen Lifestyle4Health mee bezighouden”, aldus Evers.

De juist doelgroep bereiken

“Op gezondheidsapps zoals SamenGezond komen vooral gezonde mensen af. Degenen die je eigenlijk het liefst wil bereiken zijn mensen die baat hebben bij een gezondere leefstijl en waar dus de meeste gezondheidswinst is te behalen. Daarom zijn we ons op die laatste groep gaan richten met SamenGezond. We zijn de app zelf gaan ontwikkelen, dat gaf ook meer ruimte om expertise op het gebied van gedragsverandering te implementeren. Wij hebben een team dat zich richt op hoe de juiste gedragskennis kan worden ingebracht. Daarbij is belangrijk dat je de doelgroep gericht bereikt, prikkelt om te beginnen met meer bewegen en zorgt dat ze het ook langdurig gaan volhouden (duurzaam gaan bewegen). Om de beoogde doelgroep te bereiken werken we samen met onder andere de Bas van de Goor Foundation, Diabetes Fonds, Hartstichting en het revalidatiecentrum Beatrixoord. Daarnaast hebben we op de doelroepgerichte coaching en adviezen over bewegen opgesteld”, licht De Ronde toe.

Co-creatie

“Het is mooi om te zien dat jullie, samen met jullie partners, de juiste doelgroep bereiken”, vindt Evers. “Het is voor de ontwikkeling van dit soort interventies, en beleid, essentieel om systematisch te analyseren waar een doelgroep behoefte aan heeft. Welke problemen spelen er en wat nodig is om gezonder te leven én dat vol te houden? Om die analyse te kunnen maken is gedragsexpertise nodig. Alleen dan kun je een tool maken die goed werkt en toegesneden is op de doelgroep. Daar komen jullie andere partners zoals universiteiten, TNO en Kenniscentrum Sport & Bewegen naar voren. De ontwikkeling van een tool waarbij theorie/wetenschap en toepassing in de praktijk samenkomen is een ingewikkeld proces. Het is zaak met alle partners, waaronder ook de eindgebruikers, tot co-creatie te komen. Het is mooi om te zien dat jullie een brede scope hebben en gedragsexpertise vanaf het ontwerp van SamenGezond betrekken. Wat dat betreft is jullie platform een voorbeeld van hoe samenwerking tussen gedragsexperts, ontwikkelaars en eindgebruikers tot een goed product kan leiden”, stelt Evers.

Succesvolle resultaten

“Inmiddels zijn we twee jaar bezig met de specifieke doelgroep en we zijn tevreden over hoe we inmiddels tienduizenden gebruikers dagelijks tot maandelijks helpen. Als we kijken naar hoeveel mensen 150 minuten per week bewegen in de eerste zes weken met de app en na twintig weken, dan zien we dat 37% naar deze beweegnorm toegroeit. Dat is bijzonder voor deze groep die niet voldoende beweegt. We vragen daarnaast hoe mensen hun gezondheid ervaren, ook daar zien we een significantie stijging. Ze voelen zich gezonder en geven aan nu bijvoorbeeld wel de mantelzorg of vrijwilliger te kunnen zijn die al langer wilden zijn”, illustreert De Ronde.

Implementatie en andere uitdagingen

Naast de ontwikkeling van interventies is ook implementatie een cruciale stap. Gedragsexpertise is ook nodig om een interventie goed te laten landen, volgens Evers. De Ronde beaamt dat: “We voeren daarom ook pilots uit bij huisartsen en zorginstellingen, bijvoorbeeld Beatrixoord. Daarnaast hebben we contact met wandelcoaches van de Bas van de Goor Foundation. Dat zijn bij uitstek mensen die midden in de groepen die wij willen bereiken zitten. Een andere uitdaging ligt op het technische vlak. Technologische ontwikkelingen gaan ontzetten snel en dat moet het platform wel bijbenen. Van de drie fasen – bouwen, activeren en beheren – is bouwen eigenlijk het minst complex.”

Structureel inzetten gedragsexpertise

Ondanks dit positieve voorbeeld ontbreekt het veelal nog aan het structureel inzetten van gedragswetenschappelijk expertise bij de ontwikkeling van leefstijlbevorderende interventies. “Dat is hartstikke zonde. Duurzaam gezond leven kan chronische ziekten voorkomen en/of de ziektelast ervan verminderen. Een gezonde leefstijl vraagt echter van mensen die niet gezond leven dat ze hun gedrag veranderen. En het veranderen van ingesleten gewoonten is heel lastig, zelfs als mensen het belang ervan inzien. Als je duurzame gedragsverandering wilt bereiken, betekent dat dat je mensen moet blijven ondersteunen. Het gaat niet vanzelf en is niet een kwestie van één keer een instructie geven. Mensen hebben daar intensieve ondersteuning bij nodig; om gemotiveerd te raken, ander gedrag te initiëren, dit gedrag vol te houden of om het te verankeren in het dagelijks leven. Dit maakt gedragsverandering de sleutel tot bevorderen van een gezonde leefstijl en gezondheid. Desondanks wordt gedragswetenschappelijk expertise nog te vaak in een te laat stadium betrokken. Terwijl ze juist gedurende het gehele proces van meerwaarde kunnen zijn. Daarom roepen we met ons recente position paper op tot het primair inzetten van gedragsexpertise bij de start van de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van interventies en beleid op het gebied van leefstijl. Alleen dan kunnen we komen tot duurzaam gezondere mensen en daarmee een duurzamer gezond Nederland”, besluit Evers.

Topics:

Bekijk alle nieuwsberichten van Lifestyle4Health

Blijf up-to-date

Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen omtrent Leefstijlgeneeskunde. En schrijf je in voor de nieuwsbrief

Blijf up-to-date

Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen omtrent Leefstijlgeneeskunde. En schrijf je in voor de nieuwsbrief

Ik steun het Manifest voor Leefstijlgeneeskunde en werk en vind dat leefstijlgeneeskunde een plek moet krijgen in de werkcontext